اسيدفوليك و نقش مؤثر آن در خونسازي و بارداري ايمن
يكي از نيازهاي ضروري براي حفظ سلامتي بشر، غذاي سالم و مُغَذي است. يك رژيم غذائي مناسب و متعادل كه در آن اصل «تنوع و اعتدال» در مصرف مواد غذائي حفظ شده باشد و انرژي مورد نياز بدن را تأمين نمايد؛ همچنين شامل تمام گروههاي مواد غذائي (شير و لبنيات، نان و غلات، ميوهجات و سبزيجات، و چربي های مفید) باشد تا بدين وسيله مواد مغذي و ويتامينهاي مورد نياز بدن را تأمين نمايد و مانع ظهور و گسترش بيماريها شود. يكي از اين ويتامينها كه در ساخت و حفظ سلامت سلولهاي خوني مؤثر ميباشد «اسيدفوليك» يا «فولات» نام دارد.اسيد فوليك (فولات) جزء ويتامينهاي گروه B بوده و محلول در آب ميباشد و يكي از ويتامينهائي است كه در شكلگيري سلولهاي خوني مؤثر بوده و در فرایند خونسازي در بدن نقش دارد. كمبود اسید فولیک در ميان دختران و زنان (بخصوص برای تغذیه مناسب در دوران بارداري) بسیار شايع ميباشد.
وجود اين ويتامين در بدن از اهميت خاصي برخوردار است. دريافت كافي اين ويتامين مقاومت كودكان را نسبت به بيماري ها افزايش ميدهد و از نوعي كم خوني، بنام كم خوني مگالو بلاستيك (گلبولهاي قرمز بزرگتر از اندازه طبيعي ميشوند) در افراد جلوگيري ميكند. اسید فولیک همچنین باعث كاهش استرس و نگراني در اشخاص ميشود و از برخی سرطان ها (بخصوص سرطان ريه) پيشگيري ميكند. همچنين وجود اين ويتامين در ساخت لوله عصبي در جنين بسيار مهم و ضروري ميباشد. خطر نقص لوله عصبي در جنين را كاهش ميدهد و از زايمانهاي زودرس و نارس و عارضه هائی مانند فقدان يك عضو در بدو تولد پيشگيري ميكند. بخاطر همين مسئله نياز مادران باردار، در ماههاي اوليه بارداري نسبت به اين ويتامين افزايش مييابد و مقدار دريافت آن باید بيشتر از اشخاص معمولي باشد. بدون حضور اسيدفوليك جنين نميتواند بطور مطلوب رشد كند و در نتيجه احتمال سقط جنين و يا بدنيا آوردن بچه ناقص الخلقه افزایش میابد، پس دريافت كافي منابع غذايي اسيدفوليك و مكملهاي اسيدفوليك در ماههاي اوليه بارداري ضروري است. مادران باردار بهتر است كه سبزيجات غني از اين ويتامين مانند كلم بروكلي و يا اسفناج را بصورت خام ميل نمايند و يا همراه سالاد مصرف كنند تا درصد كمتري اسيدفوليك از بين رود و بيشتر از مزاياي اين ويتامين بهره جويند.
همچنين اسيدفوليك باعث افزايش اشتها ميشود و از گرفتگي رگهاي مغزي و قلبي پيشگيري ميكند دريافت اين ويتامين براي بيماراني كه به مدت چندين روز در بيمارستان از تغذيه وريدي استفاده كرده اند و بسيار ضعيف و بياشتها شدهاند و يا سالمنداني كه احتمال تجمع چربي در رگها و خطر گرفتگي عروق در آنان وجود دارد ضروري است حتي اين اشخاص بايد مكمل فولات (اسید فولیک) دريافت نمايند. كمبود اسيدفوليك در اثر مصرف يك رژيم غذائي نامطلوب (مانند رژيمهاي نادرست كاهش وزن، بياشتهائي)، مصرف كم يا عدم مصرف ميوهجات و سبزيهاي تازه بصورت خام، تهيه غذا به روشهاي سنتي (پخت طولاني مدت) و استفاده از داروهائي نظير قرصهاي ضد بارداري، آنتياسيدها و برخي از آنتيبيوتيكها (اين داروها باعث اختلال در جذب اين ويتامين و موجب بروز كم خوني و اسهال ميشوند) بوجود ميآيد.
فولات (اسید فولیک) نسبت به نور و حرارت حساس ميباشد پس تا حد امكان از پخت طولاني مدت غذا خودداري كنيد، از غذاهاي آماده و فراوری شده كمتر استفاده كنيد و مواد غذائي را در معرض هوا و تابش نور خورشيد قرار ندهيد، چرا كه درصد زيادي از اين ويتامين در اين غذاها از بين ميرود.
میزان مصرف روزانه اسید فولیک در زنان و مردان 400 میکروگرم، و در زنان باردار 600 ميكروگرم است. بدين جهت هميشه از منابع غذايي غني از فولات (اسید فولیک) استفاده نمايید كه منابع آن شامل: جگر (به ويژه جگر مرغ)، نان تهيه شده از آرد كامل، تخم مرغ، گوشت، آب مركبات تازه (مانند آب پرتقال)، جوانه گندم و سبوس آن، سيبزميني، لوبيا چشم بلبلي و سبزيجات برگي سبز تيره (مانند اسفناج، كلم بروكلي، كلم سبز) ميباشد.