مانیوک یا کاساو از قهرمانان خانواده گیاهان بهشمار میآید. بهعنوان یکی از مقاومترین محصولات کشاورزی جهان نسبت به خشکی، این گیاه قوت غالب نیم میلیارد از جمعیت جهان را تشکیل میدهد.
حالا این گیاه ماموریتی جدید بر عهده دارد: توانمندسازی زنان و کم کردن کودکان کار در جوامع پرورشدهنده کاکائو در آفریقای شرقی. این انتظار بسیار زیادی از یک گیاه است.
بازگشت به کلاس درس
برای آنکه بفهمیم مانیوک چرا چنین قدرتی دارد، ابتدا لازم است اهمیت مدارس را در زمان پرداختن به مشکل کودکان کار درک کنیم. احتمال بسیار کمتری وجود دارد که کودکانی که روزهای خود را در کلاسهای درس میگذرانند، به کارهای سخت و خطرناک در زمینهای پرورش کاکائوی خانوادههایشان بپردازند.
بهطور ایدهآل میتوان گفت که همه به آموزش و کسب تحصیلات، دسترسی دارند. وقتی صحبت از کودکان کار میشود، یونیسف میگوید: «آموزش سطوح ابتدایی در همهجای جهان، میتواند موثرترین ابزار مواجهه با این چالش باشد». یکی از اهداف توسعه پایدار سازمانملل این است که همه دختران و پسران تا سال ۲۰۳۰ بتوانند بهطور مجانی از تحصیل در مقاطع ابتدائی و متوسطه برخوردار شوند. در جاهایی که هدف هنوز برآورده نشده است، راه حل آن است که تا جای ممکن دسترسی گسترش داده شود. در ساحل عاج، برای مثال، خریدار عمده کاکائو، که همان شرکت نستله است، با دولت و تامینکنندگان همکاری میکند تا دسترسی به آموزش و تحصیل را گسترش دهد. با مشارکت با بنیاد جهانی کاکائو (World Cocoa Foundation)، این شرکت موفق به ساخت و بازسازی ۴۰ مدرسه در این کشور شده است.
ولی بسیاری از کودکان همچنان از آموزش مناسب محروم هستند.
قدرت ایجاد تغییر
تولید کاکائو در ساحلعاج، بهمیزان قابلتوجهی جزء کارهای مردانه بهحساب میآید، و کمکی که زنان به این صنعت میکنند تا حد زیادی نادیده گرفته میشود. مردان، کسانی هستند که نامشان اغلب بهعنوان اعضاء تعاونیهای پرورشدهندگان ثبت میشود و پرداخت هزینه محصولات نیز اغلب به آنها صورت میگیرد. سهم هر زن بر اساس رابطهای که با هر یک از مردان دارد، تعریف میشود.
مطالعات نشان دادهاند (pdf، Mb 25) که وقتی زنان کنترل بیشتری بر بودجههای خانواده دارند، الگوهای خرید، بهنحویکه بهسود فرزندان باشد، تغییر میکنند. هزینه بیشتری صرف غذا و آموزش شده و هزینه کمتری برای مشروبات الکلی و سیگار صرف میشد. در حقیقت، بانک جهانی تخمین زده است که بهبود سلامت و تغذیه کودکان که تنها بهکمک افزایش ۱۰ فرانک سوئیسی در درآمد زنان امکانپذیر است، نیازمند افزایش ۱۱۰ فرانکی در درآمد مردان است.
وقتی زنان درآمد بیشتری تولید میکنند، شانس بیشتری وجود دارد که این پول صرف خانواده شود، که شامل مدرسه رفتن فرزندانشان نیز میشود. بنابرین، این بهمعنی آن است که اگر به زنان کمک شود درآمد بیشتری از فعالیتهای خود کسب کنند، شانس بیشتری وجود دارد که این درآمد صرف خانواده و حمایت از فرزندان برای رفتن به مدرسه شود.
و بههمین دلیل است که نستله از این همکاری نزدیک بهره جسته است. این شرکت به حرکت بینالمللی کاکائو (International Cocoa Initiative) پیوسته است تا به زنان کمک کند درآمد کافی برای پرداخت هزینه تحصیل فرزندانشان را کسب کنند. ICI مشارکتی بین اتحادیههای مختلف، سازمانهای محلی، و صنایع شکلاتسازی است که هدف آن بهبود زندگی کودکان و کمک به آنها برای از میان برچیدن کار کودکان در جوامع پرورشدهنده کاکائو است.
تولید درآمد
که دوباره ما را به گیاه قانع مانیوک یا کاساو بازمیگرداند. در آفریقای غربی، این گیاه عموما توسط زنان پرورانده میشود. و به زنان کمک میکند کسبوکارهای کوچک خود را بهعنوان پرورشدهندگان مانیوک یا کاساو راهاندازی کنند، چراکه پرورش این گیاه بهخوبی در فرهنگ این منطقه نیز جا افتاده است.
علاوهبر پرورش مانیوک یا کاساو برای تامین غذای خانواده، قسمتی از محصول را میتوان فروخت، و درآمدی مستقیم به زنان پرداخت. این اقدام باعث تقویت جایگاه اقتصادی آنها هم در خانواده و هم در جامعه، میشود.
ولی این کار چندان ساده نیست. همواره مطالبی درخصوص احاطه زنان به زمینهایی که به آن نیاز دارند، وجود دارد. اغلب کمی زمان لازم است تا جوامع درک کنند که زنان بهواقع نقش مهمی در تولید محصول کاکائو دارند. ولی وقتی متوجه این موضوع شوند، احتمال آنکه فرصتهای بیشتری برای پرورش مانیوک یا کاساو در اختیار آنها قرار دهند، بالا میرود. راهاندازی چنین پروژههایی ممکن است چندین ماه طول بکشد و به گفتمانهای زیادی نیاز داشته باشد.
با این وجود، این تلاش همواره نتیجه خوبی بهدنبال خواهد داشت، بهطوری که نیک ودرایل، مدیر اجرایی ICI میگوید: «در مناطقی که شروع به اجرای این پروژه کردهایم، نتایج بسیار رضایتبخشی حاصل شده است. زنانی که ما تحت حمایت خود درآوردیم توانستهاند درآمدی بیش از هزینه مورد نیاز برای فرستادن دو فرزندشان به مدرسه کسب کنند.»
متعادلسازی دوباره قدرت
کمک به زنان برای کسب درآمد خودشان، نه زندگی آنها را بهطور کامل تغییر میدهد و نه در زندگی جوامعشان تغییری بهوجود میآورد. ولی باورهای فرهنگی را که در گذشته نقش زنان در صنعت تولید کاکائو را محدود میکرد، بهچالش میکشد.
نستله دقیقا از جایی که دستش میرسد تلاش در اعمال تغییر دارد.
سرپرست فعالیتهای مربوط به تولید شکلات و شیرینیجات نستله، سندرا مارتینز میگوید: «تغییرات کوچکی از این قبیل، میتوانند تفاوتهای عمدهای در تلاشهای ما برای پرداختن به مساله کودکان کار، بهوجود آورند. توانمندسازی زنان در جوامعی که در آنها زندگی میکنند و در خانوادهها، امری ضروری است».
تلاشهای کوچکی مانند این، میتوانند تفاوتهای عمدهای در تلاشهای ما برای پرداختن به مساله کودکان کار بهوجود آورندسرپرست فعالیتهای مربوط به شکلات و شیرینیجات نستله، سندرا مارتینز
در سال ۲۰۱۴، تنها یکی از مزارع کاکائو، که مطابق برنامه کاکائوی نستله فعالیت خود را آغاز کرد، توسط یکی از زنان سرپرستی میشد. یک سال بعد، هشت مزرعه به مدیریت زنان درآمدند و همچنان بر تعداد آنها افزوده میشود.
مرحلهبهمرحله، این تغییرات قدرت اقتصادی را در جوامع توزیع میکنند، که بهنوبه خود باعث ورود کودکان بیشتری به مدارس میشود. هرچند احتمالا بهنظر بسیار بعید میرسد، ولی از شواهد پیداست که مانیوک یا کاساو یکی از قهرمانان نبرد علیه کار کودکان است. با توامندسازی زنان، هم فرزندان در خانوادهها و هم جوامع توانمندتر میشوند. و در نهایت این شرایط بهسود همگان خواهد بود.
